งานวิจัยในชั้นเรียน

ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕62

เรื่อง

การส่งเสริมกระบวนการคิดเป็นโดยใช้วิธีเรียนแบบโครงงานวิทยาศาสตร์      สำหรับ นักศึกษา

กศน.ตำบลคลองจุกกระเฌอ

ผู้วิจัย

นางสาวนิภาธร  สาระพันธ์

ครู กศน.ตำบลคลองจุกกระเฌอ

กศน.อำเภอเมืองฉะเชิงเทรา

ประกาศคุณูปการ

การส่งเสริมกระบวนการคิดเป็นโดยใช้วิธีเรียนแบบโครงงานวิทยาศาสตร์      สำหรับ นักศึกษา กศน.ตำบลคลองจุกกระเฌอของนักศึกษา กศน. ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย นี้ จัดทำขึ้นเพื่อพัฒนานักศึกษา กศน. ให้มีทักษะ  ความรู้ และความเข้าใจในด้านการค้นคว้าหาข้อมูลใหม่ๆ ที่เป็นปัจจุบันและเป็นประโยชน์ต่อการเรียนของนักศึกษา กศน.โดยใช้กระบวนการคิดเป็น ทั้งนี้ผู้วิจัยขอขอบพระคุณท่านผู้อำนวยการ นางอุบล ดีรัศมี ที่ได้ให้การสนับสนุนอย่างมากในการทำงานวิจัยฉบับนี้ให้ออกมาอย่างสมบูรณ์โดยกรุณาให้คำปรึกษาแนะนำ แนวความคิดและช่วยให้กำลังใจตลอดระยะเวลาที่ทำงานวิจัยฉบับนี้ และสุดท้ายนี้ต้องขอขอบคุณนักศึกษา กศน.ระดับ ม.ปลาย ทุกคน ที่ให้ความร่วมมือในการทำวิจัยครั้งนี้ ให้สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี

                   ผู้วิจัยหวังเป็นอย่างยิ่งว่า การวิจัยเรื่องนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่านเพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนาการเรียนการสอนนักศึกษาให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นหากงานวิจัยฉบับนี้มีข้อบกพร่องประการใดผู้วิจัยขออภัยมา ณ ที่นี้

                                           นิภาธร  สาระพันธ์

สารบัญ

เรื่อง                                                                                          หน้า

บทคัดย่อ                                                                                      1

ความสำคัญและที่มา                                                                                2

วิธีการดำเนินการวิจัย                                                                               3

วิธีรวบรวมข้อมูล                                                                                      4

ผลการวิเคราะห์ข้อมูล                                                                             5

สรุปผลการวิจัย                                                                                       7

ภาคผนวก                                                                                               8

เค้าโครงงานวิจัยในชั้นเรียน                                                                   9                

ชื่องานวิจัย                 การส่งเสริมกระบวนการคิดเป็นโดยใช้วิธีเรียนแบบโครงงานวิทยาศาสตร์

ชื่อผู้วิจัย                   นางสาวนิภาธร  สาระพันธ์  

บทคัดย่อ

จากประสบการณ์ที่เป็นครูสอนนักศึกษา กศน.ระดับ ม.ต้น และม.ปลาย  พบว่านักศึกษา กศน.จำนวนมากยังขาดทักษะการค้นคว้าความรู้โดยกระบวนการคิดเป็น ของ กศน. ซึ่งใน การเรียนการสอนของ กศน.จำเป็นต้องทำ

การจัดทำกิจกรรมการเรียนการสอนให้มีการฝึกค้นคว้าหาความรู้ใหม่ๆเพิ่มเติมจากความรู้ ที่มีอยู่ในแบบเรียน เป็นการส่งเสริมทักษะการค้นคว้าแก่ผู้เรียนได้แสวงหาความรู้ใหม่ๆได้ด้วยตนเองอยู่เสมอน่าจะพัฒนาการการเรียนวิทยาศาสตร์ได้ดียิ่งขึ้น

จากการที่นักศึกษา กศน.ได้ฝึกค้นคว้าและทำใบงานเพื่อพัฒนาทักษะการค้นคว้าความรู้ใหม่ๆด้านวิทยาศาสตร์บ่อยๆ  และประเมินผลการค้นคว้าเรื่องที่ได้ค้นคว้ามาปรากฏว่าผู้เรียนได้มีพัฒนาทักษะการค้นคว้าเพิ่มขึ้น  และเข้าใจบทความวิทยาศาสตร์ที่เป็นปัจจุบันได้ดีและถูกต้องยิ่งขึ้น

1.     ชื่อเรื่องวิจัย : การส่งเสริมกระบวนการคิดเป็นโดยใช้วิธีเรียนแบบโครงงานวิทยาศาสตร์

2.     ชื่อผู้วิจัย  นางสาวนิภาธร  สาระพันธ์

3.     ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา

          นักศึกษา กศน.เป็นนักศึกษาที่เป็นทั้งผู้พลาด ผู้ขาด ผู้ด้อยโอกาส ซึ่งอาจจะผ่านการเรียนในระบบมานาน ขาดการแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง ทำให้นักศึกษาขาดคุณลักษณะการช่างสงสัย และใฝ่หาคำตอบ ไม่มีกระบวนการคิดเป็น ซึ่งกระบวนการคิดเป็นทำให้นักศึกษาสามารถใช้กับทุกรายวิชาได้

          แนวทางการส่งเสริมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์แก่นักศึกษา สามารถทำได้หลากหลายวิธี เช่น การสอนแบบสืบสวนสอบสวน วิธีสอนแบบอุปนัย วิธีสอนแบบการแก้ปัญหา วิธีการสอนแบบโครงงานเป็นต้น

          การจัดการเรียนรู้แบบโครงงาน เป็นขั้นตอนการเรียนการสอนที่ให้ผู้เรียนศึกษาเพื่อค้นคว้าพบความรู้ใหม่ๆ สิ่งประดิษฐ์ใหม่ๆ ด้วยตัวของผู้เรียนเอง โดยใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งการจัดการเรียนรู้แบบโครงงาน เปิดโอกาสให้ผู้เรียนเข้าสู่กระบวนการคิดเป็น ซึ่งเป็นกระบวนการเรียนรู้แบบ กศน.และนักศึกษาสามารถนำกระบวนการคิดเป็นมาใช้กับทุกวิชาในการเรียนของ กศน.ได้

                   แนวความคิดเรื่องคิดเป็นมีองค์ประกอบที่สำคัญในเชิงปรัชญา 3 ส่วน กล่าวคือ เป้าหมายสูงสุดของชีวิตมนุษย์ คือ ความสุข มนุษย์จึงแสวงหาวิธีการต่าง ๆ เพื่อที่จะมุ่งไปสู่ความสุขนั้น แต่เนื่องจากมนุษย์มีความแตกต่างกันโดยพื้นฐานทั้งทางกายภาพ อารมณ์ สังคม จิตใจและสภาวะแวดล้อม ทำให้ความต้องการของคนแต่ละคนมีความแตกต่างกัน การให้คุณค่าและความหมายของความสุขของมนุษย์จึงแตกต่างกัน การแสวงหาความสุขที่แตกต่างกันนั้น ขึ้นอยู่กับการตัดสินใจของคนแต่ละคน การตัดสินใจนั้น จำเป็นจะต้องใช้ข้อมูลอย่างรอบด้าน ซึ่งโดยหลักการของการคิดเป็น มนุษย์ควรจะใช้ข้อมูลอย่างน้อย 3 ด้าน คือ ข้อมูลตนเอง ซึ่งเป็นข้อมูลเกี่ยวกับตนเอง ทั้งทางด้านกายภาพ สุขภาพอนามัยความพร้อมต่าง ๆ ข้อมูลสังคม ซึ่งเป็นข้อมูลเกี่ยวกับสภาพแวดล้อม ครอบครัว สังคม วัฒนธรรม ความเชื่อ ประเพณี ค่านิยมตลอดจนกรอบคุณธรรม จริยธรรม และข้อมูลทางวิชาการ คือความรู้ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องที่ต้องคิด ตัดสินใจนั้น ๆ ว่ามีหรือไม่เพียงพอที่จะนำไปใช้หรือไม่ การใช้ข้อมูลอย่างรอบด้านนี้จะช่วยให้การคิดตัดสินใจเพื่อแสวงหาความสุขของมนุษย์เป็นไปอย่างรอบคอบ เรียกวิธีการคิดตัดสินใจนี้ว่า “คิดเป็น” และเป็นความคิดที่มีพลวัต คือ ปรับเปลี่ยนได้เสมอ เมื่อข้อมูลเปลี่ยนแปลงไป เป้าหมายชีวิตเปลี่ยนไป

กระบวนการคิดเป็น

               กระบวนการคิดเป็นอาจจำแนกให้เห็นขั้นตอนต่าง ๆ ที่ประกอบกันเข้าเป็นกระบวนการคิดได้ ดังนี้(สำนักบริหารงานการศึกษานอกโรงเรียน.2547:31-32)

ขั้นที่  1    การระบุปัญหาที่กำลังเผชิญอยู่

ขั้นที่  2    การศึกษารวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับปัญหาเพื่อทำความเข้าใจปัญหาและสถานการณ์นั้น ๆ โดยจำแนกข้อมูลออกเป็น 3 ประเภท คือ

ข้อมูลสังคม  :  ได้แก่ข้อมูลเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมที่อยู่รอบ ๆ ตัวปัญหา สภาพสังคมของแต่ละบุคคล ตั้งแต่ครอบครัว ชุมชนและสังคมทั้งในแง่เศรษฐกิจ การเมืองการปกครอง สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม ประเพณี ความเชื่อ ค่านิยม เป็นต้น

ข้อมูลตนเอง  :  ได้แก่ข้อมูลเกี่ยวกับตัวบุคคล ซึ่งจะเป็นผู้ตัดสินใจ เป็นข้อมูลทั้งทางด้านกายภาพ ความพร้อมทั้งทางอารมณ์ จิตใจ เป็นต้น

ข้อมูลทางวิชาการ  :  ได้แก่ข้อมูลด้านความรู้ในเชิงวิชาการที่จะช่วยสนับสนุนในการคิดการดำเนินงาน

ขั้นที่  3    การสังเคราะห์ข้อมูลทั้ง 3 ด้าน เข้ามาช่วยในการคิดหาทางแก้ปัญหาภายในกรอบแห่งคุณธรรม ประเด็นเด่นของขั้นตอนนี้คือระดับของการตัดสินใจที่จะแตกต่างกันไปแต่ละคนอันเป็นผลเนื่องมาจากข้อมูลในขั้นที่ 2 ความแตกต่างของการตัดสินใจดังกล่าว มุ่งไปเพื่อความสุขของแต่ละคน

ขั้นที่  4    การตัดสินใจ เป็นขั้นตอนสำคัญของแต่ละคนในการเลือกวิธีการหรือทางเลือกในการแก้ปัญหา ขึ้นอยู่กับว่าผลของการตัดสินใจนั้นพอใจหรือไม่ หากไม่พอใจก็ต้องทบทวนใหม่

ขั้นที่  5    เป็นการปฏิบัติตามสิ่งที่ได้คิดและตัดสินใจแล้ว

4.     วัตถุประสงค์ของการวิจัย

เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเป็นให้กับนักศึกษา กศน.โดยใช้โครงงานวิทยาศาสตร์

5.     วิธ๊ดำเนินการวิจัย กลุ่มเป้าหมาย ประชากร

กลุ่มตัวอย่าง

-      นักศึกษา กศน.ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กศน.ตำบลคลองจุกกระเฌอ จำนวน 10 คน

          เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย

-      แบบฝึกทักษะกระบวนการคิดเป็นโดยใช้กระบวนการโครงงานวิทยาศาสตร์

-      แบบฝึกทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร์

การเก็บรวบรวมข้อมูล

-      ผลการประเมินโครงงาน ทักษะกระบวนการคิด

การวิเคราะห์ข้อมูล

แบบฝึกปฏิบัติการค้นคว้า  จำนวน  4  ชุด

1.      ค้นคว้าข้อมูลการทำโครงงานวิทยาศาสตร์

2.      ค้นคว้าข้อมูลการเกิดโครงงานวิทยาศาสตร์ของตนเอง

3.      ค้นคว้าหาข้อมูลเพิ่มเติม

4.      ผลการทดลอง

แผนการสอน  เป็นแผนที่นำแบบฝึกปฏิบัติแต่ละชุดมาจัดกิจกรรม  เป็นเวลา  1  ภาคเรียน  โดยจัดกิจกรรมเป็นขั้นตอนดังนี้

1.      ทบทวนความรู้เดิม

2.      เพิ่มเติมความรู้ใหม่

3.      ให้การแนะนำอย่างใกล้ชิด

4.      เคร่งคัดการฝึกปฏิบัติ

5.      นำไปใช้ในชีวิตประจำวัน

ให้ผู้เรียนฝึกปฏิบัติตามแบบฝึกทั้ง  4  ชุด  เวลา  13.00 – 13.30 น.  ของวันอาทิตย์

 ภาคเรียนที่ 1/2562 สถานที่ฝึกปฏิบัติ กศน.ตำบลคลองจุกกระเฌอ 

เครื่องมือการวัดผล  และการรวบรวมข้อมูล  ประกอบด้วย

1.      แบบฝึกปฏิบัติ  การค้นคว้าความรู้วิทยาศาสตร์  จำนวน  4  ชุด

2.      แบบสังเกตพฤติกรรมผู้เรียน

วิธีการรวบรวมข้อมูล

1.      รวบรวมข้อมูลจากการบันทึกพฤติกรรมที่สรุปไว้ทุกครั้งจำนวน 4 ครั้ง

2.      รวบรวมข้อมูลจากการบันทึกการปฏิบัติกิจกรรมทั้ง  4  ครั้ง

วิธีการวิเคราะห์ข้อมูล

          ทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยการเปรียบเทียบพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปทุกเดือน  ตั้งแต่เริ่มต้นฝึกจนถึงเดือนสุดท้ายที่เก็บข้อมูล

          ทำการวิเคราะห์ข้อมูลจากการบันทึกสรุปผลการปฏิบัติกิจกรรมค้นคว้า  ที่ได้บันทึกไว้  นำมาเปรียบเทียบความก้าวหน้า

6.     ผลการวิจัย

จากการศึกษาครั้งนี้พบว่า

1.      นักศึกษาสามารถแสวงหาความรู้และฝึกทักษะการค้นคว้าเรื่องโครงงานวิทยาศาสตร์โดยผ่านกระบวนการคิดเป็น

2.      นักศึกษาสามารถทำโครงงานวิทยาศาสตร์ได้

7.     สรุปผล อภิปรายผลและข้อเสนอแนะ สรุปผล

อภิปราย

ในปัจจุบันข้อมูลข่าวสารวิทยาศาสตร์ที่เป็นข้อมูลใหม่ๆจำเป็นอย่างยิ่งต่อการเรียนวิทยาศาสตร์จึงเป็นทักษะที่ต้องนำมาฝึกให้เกิดความชำนาญ  จากการจัดกิจกรรมส่งเสริมทักษะการค้นคว้าความรู้วิทยาศาสตร์  ในระยะแรกนักศึกษา กศน.ยังขาดความรู้ความชำนาญรวมทั้งไม่ทราบจะหาข้อมูลจากที่ไหน  และจะนำข้อมูลที่ต้องการมาได้อย่างไร  หลังจากวางแผนศึกษาวิธีค้นคว้าและปฏิบัติกิจกรรมค้นคว้าตามที่กำหนดโดยมีครูคอยให้คำแนะนำอย่างใกล้ชิดนักศึกษา กศน.เกิดทักษะสามารถค้นคว้าหาความรู้ใหม่ๆได้เองและทำให้นักศึกษา กศน.มีความรู้มากขึ้น

ข้อเสนอแนะ

จากการแก้ปัญหาครั้งนี้ทำให้ผู้วิจัยได้ข้อคิดว่าการที่ได้ฝึกปฏิบัติค้นคว้าหาข้อมูลความรู้วิทยาศาสตร์อยู่เสมอช่วยให้นักศึกษา กศน.เกิดทักษะการค้นคว้าหาความรู้ได้ด้วยตนเอง  ส่งผลต่อการเรียนวิทยาศาสตร์สัมฤทธิ์ผลมากขึ้น และสามารถทำโครงงานวิทยาศาสตร์ได้

ผลการวิเคราะห์ข้อมูล

                                      แบบสังเกตพฤติกรรม ปรากฏผลดังนี้

ระดับความพึงพอใจ

ระดับที่  1  ยังไม่น่าพอใจ

                             ระดับที่  2  พอใจน้อย

                             ระดับที่  3  พอใจปานกลาง

                             ระดับที่  4  พอใจมาก

แบบบันทึกการประเมินทักษะการแสวงหาความรู้

ระดับความพึงพอใจพฤติกรรมด้านทักษะกระบวนการแสวงหาความรู้

                             ระดับที่  1  ยังไม่น่าพอใจ

                                 ระดับที่  2  พอใจน้อย

                                 ระดับที่  3  พอใจปานกลาง

                                        ระดับที่  4  พอใจมาก

                                 ระดับที่  5  พอใจอย่างยิ่ง